Παιδίατροι, λογοθεραπευτές, ψυχολόγοι και εκπαιδευτικοί πρώιμης παιδικής ηλικίας, μεταξύ άλλων, χρειάζεται συχνά να αξιολογήσουν το επικοινωνιακό και γλωσσικό επίπεδο των μικρών παιδιών.

Η επικοινωνιακή και γλωσσική αξιολόγηση σε πολύ μικρές ηλικίες, ενώ κρίνεται εξαιρετικά σημαντική για την όσο το δυνατόν πιο πρώιμη ανίχνευση τυχόν διαταραχών και την πρόληψη των δυσμενών συνεπειών τους στην ανάπτυξη των παιδιών, παρουσιάζει ωστόσο και ιδιαίτερες δυσκολίες. Αυτές αφορούν τόσο στη διαδικασία συλλογής αντιπροσωπευτικών στοιχείων για την επικοινωνία των μικρών παιδιών που θα αποτελέσουν την «πρώτη ύλη» της αξιολόγησης (π.χ. σποραδική και απρόβλεπτη εμφάνιση των αναδυόμενων γλωσσικών συμπεριφορών στο λόγο μικρών παιδιών, δυσκολία ή απροθυμία των παιδιών να συνεργαστούν με ξένα πρόσωπα ή/και να ανταποκριθούν σε οδηγίες στα πλαίσια τυπικών διαδικασιών αξιολόγησης), όσο και στην ανάλυση και ερμηνεία των στοιχείων αυτών (π.χ. ειδικές γνώσεις, δυσκολίες διάκρισης μεταξύ τυπικής και μη τυπικής γλωσσικής ανάπτυξης λόγω των εξαιρετικά μεγάλων ατομικών διαφορών στις πρώιμες αυτές ηλικίες, αλλά και λόγω κοινωνικο-πολιτισμικών επιδράσεων).

Τα σταθμισμένα ερωτηματολόγια που συμπληρώνονται από τους ανθρώπους που περνούν πολλές ώρες καθημερινά με τα μικρά παιδιά, παρακάμπτουν πολλές από τις παραπάνω δυσκολίες, αξιοποιώντας την εκτενή και αντιπροσωπευτική γνώση που έχουν οι γονείς σχετικά με τους τρόπους επικοινωνίας των παιδιών τους σε ποικίλα καθημερινά επικοινωνιακά πλαίσια. Τα τελευταία 20 χρόνια έχουν αναδειχθεί διεθνώς ως μία μέθοδος συλλογής σημαντικών και –υπό προϋποθέσεις- εξαιρετικά έγκυρων δεδομένων σχετικά με την επικοινωνιακή και γλωσσική ανάπτυξη παιδιών βρεφικής και νηπιακής ηλικίας. Περιέχουν ειδικά διατυπωμένες ερωτήσεις κλειστού τύπου σχετικά με πληθώρα επικοινωνιακών και γλωσσικών συμπεριφορών, από τις οποίες καλούνται οι γονείς να αναγνωρίσουν και να σημειώσουν αυτές που το παιδί τους χρησιμοποιεί (περισσότερο ή λιγότερο συχνά) στην καθημερινή του επικοινωνία.

Το “Τεστ Επικοινωνιακής Ανάπτυξης” (ΤΕΑ) είναι ένα επιστημονικά τεκμηριωμένο και σταθμισμένο ερωτηματολόγιο γονέων το οποίο αναπτύχθηκε για την πρώιμη αξιολόγηση της επικοινωνιακής και γλωσσικής ανάπτυξης παιδιών ηλικίας 6 έως 36 μηνών που μεγαλώνουν σε ελληνόφωνο οικογενειακό περιβάλλον. Περιλαμβάνει πέντε (5) υποκλίμακες που αξιολογούν τη μη λεκτική επικοινωνία, την κατανόηση της γλώσσας, το λεξιλόγιο και τη γραμματική (μορφολογία και σύνταξη). Έχει σταθμιστεί σε ένα εξαιρετικά ευρύ και αντιπροσωπευτικό δείγμα 2102 παιδιών από όλη την Ελλάδα, και έχει υποβληθεί σε αυστηρούς ελέγχους, οι οποίοι έχουν αναδείξει την εγκυρότητα και την αξιοπιστία του.

Στο Τεχνικό Εγχειρίδιο του ΤΕΑ παρουσιάζονται λεπτομερώς πληροφορίες σχετικά με τις πολλαπλές μελέτες στις οποίες βασίστηκε η ανάπτυξή του, καθώς και σχετικά με τους άρτιους ψυχομετρικούς του δείκτες (παραγοντική δομή, συγχρονική εγκυρότητα, προβλεπτική εγκυρότητα, αξιοπιστία, απουσία επίδρασης του μορφωτικού επιπέδου των γονέων, κ.ά.)

Χρήσεις του ΤΕΑ από επαγγελματίες της παιδικής ηλικίας:

Το ΤΕΑ μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο της επαγγελματικής πρακτικής, τόσο από ειδικούς στην επικοινωνιακή και γλωσσική ανάπτυξη (λογοθεραπευτές, παιδοψυχολόγους / παιδοψυχιάτρους), όσο και από μη ειδικούς (παιδιάτρους, εκπαιδευτικούς πρώιμης παιδικής ηλικίας):

↠ Για τον προσυμπτωματικό ανιχνευτικό έλεγχο (screening) ο οποίος προτείνεται για όλα τα παιδιά και πραγματοποιείται στο πλαίσιο της τακτικής παρακολούθησης της γενικότερης ανάπτυξής τους

↠ Ως ένα έγκυρο κριτήριο για την απόφαση παραπομπής για διαγνωστική αξιολόγηση από ειδικούς των παιδιών που παρουσιάζουν ενδείξεις γλωσσικής (ή γενικότερης) καθυστέρησης ή παράγοντες υψηλού κινδύνου για γλωσσική διαταραχή

↠ Στο πλαίσιο της διαγνωστικής αξιολόγησης από λογοπαθολόγους, παιδοψυχολόγους / παιδοψυχιάτρους, σε συνδυασμό με άλλες μεθόδους αξιολόγησης, για τη συλλογή αντιπροσωπευτικών πληροφοριών σχετικά με όλους τους τομείς της επικοινωνιακής και γλωσσικής ανάπτυξης των παιδιών

↠ Για την κατάρτηση και σχεδιασμό προγραμμάτων παρέμβασης προσαρμοσμένων στις ειδικές δυσκολίες και στα “δυνατά σημεία” των παιδιών

↠ Για την τακτική παρακολούθηση των αποτελεσμάτων των προγραμμάτων παρέμβασης και την εκτίμηση της ανάγκης επανασχεδιασμού τους.

↠ Για την εμπλοκή και ευαισθητοποίηση των γονέων στην παρακολούθηση της προόδου των παιδιών τους.